Bu bölümde, bir makineye, programa ya da
herhangi bir hedefe uzaktan bağlanmak ile ilişkili konu ve kavramlara
değinilecektir.
Soket Programlama
Soket kavramı,
kısaca, web sunucu ile web tarayıcı arasındaki haberleşmeyi sağlayan bir metod
olarak bilinmektedir. Bu bağlamda soketlere dosya demek yanlış olmayacaktır.
Zira internette bulunan bütün programlar soket olarak çalışmaktadır ve bunların
her biri birer dosyadır.
TCP/IP üzerinde, verilerin iletimi için
IP adresi ve PORT numarası gerekmektedir. Bu iki bilgi, IP adresi:PORT
numarası formatında yazıldığında ortaya bir veri çıkmaktadır. Bu veriye de
soket adı verilmektedir.
Soket veri
Soket veri → 192.168.1.3:21
Yukarıdaki soket verisi, 192.168.1.3 IP
adresine sahip bir makineye, 21 numaralı porttan bir bağlantı yapıldığını
göstermektedir.
Bahsettiğimiz gibi soketler,
haberleşmeyi sağlarlar. Daha önce üzerinde durduğumuz dosya işlemleriyle, soket
programlama arasında pek bir fark olduğu söylenemez. Nitekim iki başlık içinde
aynı kavramları görmek mümkündür.
İki taraf arasında iletişim
sağlanabilmesi için IP adresine ve PORT numarasına ihtiyaç vardır demiştik. IP
adresi muhtemelen bir bilgisayar, PORT numarası ise, bir programı temsil eden
bir numara, dolayısıyla bir program olacaktır. Soket veriyi oluşturan bu
kavramlara kısaca değinmekte yarar görüyorum.
IP Adresi
IP, TCP/IP protokol türünü kullanarak
ağlara ya da doğrudan internete bağlanan makinelerin kullandıkları adreslere
verilen addır. İnternet’e bağlı bir bilgisayarın tehlikelere daha açık olduğu
herkes tarafından bilinir. Bunun sebebi şudur: İnternet bağlantısı olan her
bilgisayara birer IP adresi atanır. Bu IP adresi, yerel ağda olsun veya olmasın
her bilgisayar tarafından görülebilir. İki makine arasında bağlantı kurmanın
yolu IP adresinden geçtiğine göre, iletişim kolaylıkla sağlanacak ve güvenlik
açığı meydana gelecektir.
PORT Numarası
Soketler, iletişim sağlayabilmek için
PORT numarasına ihtiyaç duyarlar. Çünkü bir makinede birden çok soket veri
bulunabilmektedir. Bu sebeple, bağlantı kurulan programların birer numaraya
sahip olması gerekmektedir. Bu numaraları birer ID numarası olarak
düşünebiliriz. Aksi halde bağlantı sırasında karışıklık meydana
gelebilmektedir. Sonuç olarak her programın sahip olduğu birer PORT numarası
mevcuttur.
Örnek olarak bir bilgisayarda aynı anda
ve sürede iki farklı soket veri bulunduğunu düşünelim. Bunlardan biri 21 PORT
numaraları FTP (File Transfer Protocol) programını kullanırken, diğer soket
veri, 110 port numaralı POP3 (Post Office Protocol) programını kullanmaktadır.
Farklı PORT numaraları sayesinde karışıklık olmasının önüne geçilmektedir.
Bazı PORT Numaraları ve
Protokoller
PORT
|
İletişim Türü
|
Program
|
Açıklama
|
4
|
UDP
|
NTP
|
|
13
|
TCP /
UDP
|
Zaman
Protokol
|
|
21
|
TCP /
UDP
|
FTP
|
Veri
Alım / Gönderim
|
23
|
TCP /
UDP
|
Telnet
Protokol
|
|
41
|
TCP /
UDP
|
Grafik
|
|
53
|
TCP /
UDP
|
DNS
|
Alan
Adı
|
80
|
TCP
|
HTTP
|
Web
Sayfa Yayınlama
|
110
|
TCP
|
POP3
|
E-mail
Protokol
|
118
|
TCP /
UDP
|
SQL
|
|
143
|
TCP /
UDP
|
IMAP4
|
Mail
Depolama
|
194
|
TCP
|
IRC
|
İnternet
Aktarmalı Sohbet
|
Tablo, sık kullanılan bazı
programları ve port numaralarını sıralamaktadır. Yukarıdaki tablo dikkatlice
incelendiğinde bazı programların iletim türünün TCP, bazılarının UDP,
bazılarının da her ikisi olduğu görülecektir. Bu protokoller arasındaki en
bariz fark, TCP protokol türünün, bir veriyi gönderdikten sonra, veriyi alan
taraftan bir iletim raporu gelmesini beklemesi ve daha güvenli bir haberleşme
temin etmesidir. UDP türü protokol veriyi gönderdikten sonraki süreç ile ilgilenmez.
Bu bağlamda inceleme yapılırsa yukarıdaki tablo’daki maddeler mantıklı bir
şekilde yorumlanabilecektir.
Örneğin 194 port numarasına sahip IRC,
internet aktarmalı sohbet, yani bilindik ismi ile CHAT, TCP protokol türünü
tercih etmektedir. Çünkü chat kavramı en az iki kişi ile yapılmaktadır ve bir
makineden gelen veri, diğerine ulaşmadıkça bu bir chat olmayacaktır. UDP
seçilmeme sebebi veri gönderiminin kesinliğini garanti edemiyor olmasıdır.
Server (Sunucu)
Server kavramı, sunucu anlamına gelmektedir. Adından da anlaşılacağı gibi, hizmet
veren soket programdır. Durmaksızın işlem görür, çünkü client program
her an hizmet isteyebilmektedir
Client (İstemci)
Client, Türkçe dilinde istemci olarak bilinir. Sunucuya
bağlanıp görevini yerine getirmektedir. Her an server ile bağlantı sağlamak
isteyeceğinden dolayı server sürekli işlem görmek durumundadır.
Soket Türleri
Birçok soket veri türü vardır. Bunlardan
bazıları en sıklıkla kullanılan, Stream, Datagram ve Raw soket veri türleridir.
Yazılımsal olarak sırasıyla, SOCK_STREAM, SOCK_DGRAM ve SOCK_RAW
olarak isimlendirilmektedirler. Herhangi bir soket programlama yapılacak ise
soket türü belirtilmektedir. Stream soketler TCP’yi, Datagram soketler ise
UDP’yi kullanmaktadırlar. Bu iki soket türü arasındaki farklar şöyle
sıralanabilir:
Datagram soketler, verileri sıralı
göndermez, Stream soketler ise sıralı gönderirler.
Datagram soketler veri çıkışı
gerçekleştikten sonra bağlantıyı keser, Stream soketler ise veri gönderme işlemi
tamamen bitene dek bağlantıyı sürdürür.
Stream soketler, iletişim ve haberleşme
esnasında taşınan verinin bütünlüğünü ve veri akışını bozmamayı garanti eder,
datagram soketler ise bu konuda bir güvence vermez. Bunun sebebi, tercih edilen
protokol türleridir. Soket türleri bunlarla sınırlı değildir. Birçok soket türü
vardır. Bunlardan bazılarını sıralamak gerekirse,
Bazı Soket Türleri
AF_INET |
SOCK_RDM |
SOCK_SEQPACKET |
SOCKET_EINPROGRESS |
MSG_EOR |
SOCKET_EDQUOT |
PHP_NORMAL_READ |
SOCKET_EDUOT |
AF_UNIX |
SOCKET_EIO |
PHP_BINARY_READ |
SOCKET_EINTR |
MSG_OOB |
SOL_SOCKET |
SOCKET_EBADF |
SOCKET_ENOMEM |
SOCKET_EACCES
|
SOCKET_EBUSY
|
SOCKET_EEXIST
|
SOCKET_EISDIR
|
Soket Fonksiyonları
Soket fonksiyonları, soket verinin
görevini yerine getirmesi için gereken işlevselliği sağlarlar. Bu bölümde soket
fonksiyonlarına değineceğiz.
Soket Fonksiyonları
socket_create()
|
socket_create_pair()
|
socket_create_listen()
|
socket_connect()
|
socket_bind()
|
socket_clear_error()
|
socket_get_option()
|
socket_accept()
|
socket_close()
|
socket_getpeername()
|
socket_getsockname()
|
socket_last_error()
|
socket_listen()
|
socket_read()
|
socket_recv()
|
socket_send()
|
socket_select()
|
socket_recvfrom()
|
socket_sendto()
|
socket_set_block()
|
socket_set_nonblock()
|
socket_set_option()
|
socket_shutdown()
|
socket_strerror()
|
socket_write()
|
socket_create()
Bu fonksiyon adından anlaşılacağı gibi,
bir soket veri oluşturmaktadır. Bunu oluştururken, bazı parametrelere ihtiyaç
duymaktadır.
socket_create() yapısı
socket_create(protokol ailesi, soket türü, protokol)
Protokol Ailesi
Daha önce soket türlerine değinmiştik.
AF_INET bunlardan biri idi. socket_create() fonksiyonu tarafından kullanılması
gerekli olan protokol türünü belirlemek için yazılacak ifade, protokol ailesi
parametre değeri olarak bilinmektedir. AF_INET, AF_INET6, AF_UNIX gibi ifadeler
almaktadır.
Soket Türü
Sayısız soket türü olduğunu bilmekteyiz.
Bu parametre, herhangi bir soket türünü değer olarak almaktadır. Bu soket
türleri, muhtemelen şu değerler olacaktır.
- SOCK_STREAM
- SOCK_DGRAM
- SOCK_RAW
- SOCK_RDW
- SOCK_SEQPACKET
Protokol Türü
socket_create() fonksiyonu ile
oluşturulan soket verinin iletişim türünü belirlemek için kullanılan bir
parametredir. UDP, TCP ya da ICMP gibi değerler almaktadır.
socket_bind()
Belirtilen soket içerisinde bulunan
adresin, bir isim ile ilişkilendirilmesini sağlar. Bu işlem soket
oluşturulmadan önce yapılmalıdır.
socket_bind() yapısı
socket_bind(soket_veri, adres, port)
Yukarıda belirtilen parametreler
içerisinde bulunan port, sıfır (0) değeri almaktadır. Çünkü socket_bind() fonksiyonu
çalışmaya başladığı an, hali hazırda bulunan bir soket veri bulunmamaktadır.
Zira socket_bind() fonksiyonu, socket_create() fonksiyonundan önce
yapılandırılmaktadır.
socket_listen()
socket_listen() fonksiyonu, bir soketin
socket_create() fonksiyonu ile oluşturulup, socket_bin() fonksiyonu vasıtasıyla
da bir ağ ile isimlendirilmesi sonrası devreye girmektedir. Ve bu soket artık
dinlenen bir soket olmaktadır. Ayrıca sadece SOCK_STREAM ve SOCK_SEQPACKET
soket türleriyle bağlantı kurabilmektedir.
socket_accept()
Bir soketi oluşturmayı, isimlendirmeyi
ve gelen bağlantıları algılamayı öğrendik. Buraya kadar ki işlemler, ancak
gelen bir bağlantıyı dinlemeye yeterli olacaktır. Daha fazla bir işlev
görülemeyecektir. socket_accept() fonksiyonu, buraya kadar olan
işlemlerin uygulanmasının ardından, dinlenen bağlantıları kabul etmek işlevini
gerçekleştirmeyi sağlayacaktır. Tek bir bağlantı için kullanılmaz. Birçok
bağlantıyı dinlemek ve kabul etmek için bu fonksiyon işlev görecektir.
Bir hata olması durumu, bu fonksiyonun
FALSE (0) değeri döndürmesine neden olacaktır.
fsockopen()
Bu fonksiyon socket_create() fonksiyonu
ile görev olarak benzerlik göstermektedir. Bir internet soketi bağlantısı
oluşturmaktadır.
fsockopen() yapısı
fsockopen(bağlantı adresi, port numarası, hata numarası, hata iletisi, zaman
aşımı)
Uygulama
fsockopen("phpservisi.com",
80, "Bağlantı başarısız! ", 30)
Port
numarası olan parametre, 80
olarak belirlenmiştir. Bu port numarası HTTP web sunucusu numarasıdır.
Phpservisi.com adres olarak
ayarlanmıştır. Zaman aşımı ise 30
olarak belirlenmiştir. Bu da saniye cinsinden bir değer almaktadır. Hata iletisi ise “Bağlantı Başarısız”
olarak belirlenmiştir.
stream_socket_client()
stream_socket_client() fonksiyonu bir UNIX alan ya da bir ağ soket verisi oluşturmaktadır. Uzak hedef olarak belirlenen bir URL’ye UDP
ya da TCP olarak belirlenen protokol türü belirledikten sonra : (iki nokta) karakteri ile PORT
numarası belirtip gerekli bağlantıyı sağlamaktadır.
stream_socket_client() yapısı
<?php
$baglan = stream_socket_client("TCP://www.phpservisi.com:80",
$hatano, $hatamesaj, 30);
if (!$baglan) {
echo "$hatamesaj ($hatano) ";
} else {
fwrite($baglan, "GET / HTTP/1.0\r\nHost: www.phpservisi.com\r\nAccept:
*/*\r\n\r\n");
while (!feof($baglan)) {
echo fgets($baglan, 1024);
}
fclose($baglan);
}
?>
Yukarıdaki uygulama çalıştırılıp ekran
görüntüsü alındığında aşağıdaki görüntü görüntülenecektir.
echo fgets($baglan, 1024);
Yukarıdaki satırda 1024 ifadesi
görülmektedir. Bu 1024 bayt, yani 1 KB veri akışını ifade etmektedir.
 |
| stream_socket_client() |
Soket Hata Fonksiyonları
Olumsuz şartlarda bütün soket veriler
bağlantıyı kesebilir veya başarısız olabilir. Bu durumda birtakım hata
iletileri devreye girer. Bu iletiler kullanıcının isteği dışında ekrana
gelmektedir. Fakat bazı soket hata fonksiyonları vardır ki bunlar hataların
kaydını alabilmektedirler. Bu bölümde bu hata fonksiyonları üzerinde
durulacaktır.
socket_strerror
Soketler olumsuz şartlarda hata raporu
oluştururlar. Bunu sağlayan fonksiyon socket_strerror() fonksiyonudur.
socket_strerror() yapısı
socket_strerror(int $hatanumarasi)
Bir tamsayı değeri olan $hatanumarasi isimli
değişken, socket_last_error() fonksiyonundan döndürülen hata numarasını
temsil etmektedir.
socket_strerror(socket_last_error())
socket_last_error()
Adından da anlaşılacağı gibi, soket
veride belirlenen son hatanın kodunu araştırmaktadır. Eğer hata verebilecek
herhangi bir soket belirlenmez ise, oluşan son hata kodu alınacaktır.
socket_last_error() yapısı
socket_last_error(soket_veri)
Uygulamalar
Buraya kadar bir soket oluşturmayı,
bağlantı yakalayıp bunu kabul etmeyi, uzaktan bir adrese bağlanmayı ve bunu
okumayı, hata raporlamayı ve bütün bunları yapmayı sağlayan fonksiyonlar
öğrendik. Bu bölümde uzaktan bir bağlantıyı çekme ile ilgili birkaç örnek
uygulama yapılacaktır.
Uzaktan Bağlantı
<?php
$baglan = stream_socket_client("tcp://www.phpservisi.com:80",
$hatano, $hatamesaj, 30);
if (!$baglan==0) {
fwrite($baglan, "GET / HTTP/1.0\r\nHost: www.phpservisi.com\r\n:
*/*\r\n\r\n");
while (!feof($baglan)) {
echo fgets($baglan, 1024);
}
fclose($baglan);
}
?>
$baglan =
stream_socket_client("tcp://www.phpservisi.com:80", $hatano,
$hatamesaj, 30);
Yukarıdaki satırlar
stream_socket_client() fonksiyonu ile TCP protokol türü seçerek ve PORT
numarası 80 olan HTTP programını kullanarak bir web sayfasına bağlantıyı açma
işlemini göstermektedir. Son parametre olan 30 sayısı, zamanı saniye cinsinden
ifade etmektedir.
Bu program çalıştırılıp ekran görüntüsü
alındığında, sayfa tam bir şekilde phpservisi.com adresini gösterecektir.
Uzaktan Bağlantı
<?php
$baglan =
fsockopen("phpservisi.com", 80, $hatanumarasi, $hataraporu, 30);
if (!$baglan) {
echo "$hataraporu($hatanumarasi)<br />\n";
} else {
$aciklama = "GET / HTTP/1.1\r\n";
$aciklama .= "Host: phpservisi.com\r\n";
$aciklama .= "Connection: Close\r\n\r\n";
fwrite($baglan, $aciklama);
while (!feof($baglan)) {
echo fgets($baglan, 128);
}
fclose($baglan);
}
?>
$baglan =
fsockopen("phpservisi.com", 80, $hatanumarasi, $hataraporu, 30);
if (!$baglan) {
Yukarıdaki satırlar fsockopen()
fonksiyonu ile PORT numarası 80 olan HTTP programını kullanarak bir web
sayfasına bağlantıyı açma işlemini göstermektedir.
Bu program çalıştırılıp ekran görüntüsü
alındığında, sayfa tam bir şekilde phpservisi.com adresini gösterecektir. Bir önceki
uygulama ile aynı şekilde bir çıktı alınacaktır.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere!
saytlarin hazirlanmasi
YanıtlaSilhttps://www.correcttechno.az/